Cisca Griffioen

(✔/✂/→) Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking. Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen. Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken. Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

Cisca Griffioen
Doctor Cisca Griffioen, Amsterdam 1943, voorvechtster van sekse-specifieke gezondheidszorg. Foto: als tachtigjarige spreekt zij alumni geneeskunde toe in het voormalig Wilhelmina Gasthuis, in 2023
Algemene informatie
Geboortenaam	Francisca Margaretha Maria Griffioen
Geboren	23 juli 1943 Amsterdam
Nationaliteit	Nederlands
Land	Nederland
Beroep	Anatoom, universitair hoofddocente
Portaal    Geneeskunde

Griffioen doceert anatomie aan de Universiteit van Amsterdam

Dr. Cisca Griffioen en haar collega's imiteren het schilderij "De anatomische les" van Rembrandt van Rijn (1632), dr. Griffioen derde van links

Francisca Margaretha Maria (Cisca) Griffioen (Amsterdam, 23 juli 1943) is een voormalig universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast had ze nevenfuncties als voorzitster van de Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen (vnVa) en de commissie sekse-specifieke geneeskunde.

Wetenschappelijke carrière

Cisca Griffioen begon in 1960 aan haar studie geneeskunde. Zij deed semi-artsexamen bij o.a. geneeskundige Marie Stoppelman. In 1968 behaalde zij haar artsexamen met de specialisatie anatomie. Op 21 mei 1981 promoveerde Griffioen aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). De titel van haar proefschrift: Groei van kinderen van 0-6 jaar op Marken. Promotor was hoogleraar Jan van Limborgh.

Universitair hoofddocente (UHD)

Griffioen heeft berekend dat zij 10.000 medische studenten heeft opgeleid bij de UvA. Zij publiceerde over haar onderwijservaringen. Zij gaf college antropobiologie aan studenten Geneeskunde en Tandheelkunde met de onderwerpen: groei en ontwikkeling, variabiliteit, geslachtsdimorfisme, populatiegenetica en ze zette practica op voor deze studenten. Voor derdejaars Geneeskunde gaf zij practica fysische diagnostiek. Aan studenten Culturele antropologie en studenten Psychologie gaf zij het bijvak antropobiologie.

In 1979 werd ze lid van de vakgroep Anatomie en Embryologie, waar Jan van Limborgh hoogleraar-directeur was. In 1980 werd ze onderwijscoördinator van deze vakgroep en vanaf 1982 was ze in de tweefasenstructuur onderwijscoördinator van de blokken 'van weefsel tot organisme' en samen met hoogleraar René Marti van het blok 'bewegingsapparaat en motoriek'. In de tweede helft van de jaren '80, na het plotselinge overlijden van Van Limborgh in 1984, kampte de vakgroep met personeelstekort en ziekteverzuim. In die periode nam Griffioen de coördinatie van vier blokken tegelijk op zich. Ze doceerde de blokken 'zieke en gezonde mensen' het blok 'beweging' en 'beeldvormende technieken', het vaardigheidsonderwijs, en onderwijs voor studenten medische informatiekunde en medische biologie. Per 1 januari 1986 werd Griffioen UHD. Zij gaf haar afscheidscollege op 3 december 2004.

Postacademisch onderwijs

Met hoogleraren Frits Lammes en Matthé Burger vormde Griffioen de leiding voor de cursus toegepaste gynaecologische anatomie en cursussen bewegingsapparaat voor huisartsen (en fysiotherapeuten) in het kader van postacademisch onderwijs. Per januari 2004 werd de chirurgische anatomie opgenomen als verplicht onderdeel voor alle assistenten in opleiding.

Onderzoek

Griffioen begon haar academische loopbaan in het laboratorium, van 1963 tot 1979 bij de vakgroep voor Antropobiologie en Menselijke Erfelijkheidsleer met hoogleraar-directeur Arie de Froe.

Na haar promotie in 1981 onderzocht Griffioen schisis: lip-, kaak- en gehemeltespleten. Deze onderzoeklijn werd in 1984 opgeheven. Vervolgens deed Griffioen incidenteel onderzoek op het gebied van de klinische anatomie, o.a. resulterend in een co-promotorschap van een proefschrift over enkelbanden in februari 1998.

Griffioen deed ook longitudinaal groei-onderzoek op Marken, onderzoek naar de effecten van fysiotherapie op de spierkracht bij patiënten met artrose en onderzoek naar de variabiliteit van fysiologische kenmerken onder verschillende klimatologische omstandigheden.

Na haar pensionering onderzocht Cisca Griffioen de vierhonderd jaar oude anatomische preparaten van Frederik Ruysch (1638-1731) in de Kunstkamera in Sint Petersburg destijds opgekocht door de Russische tsaar Peter de Grote. Bij de beschrijvingen van Ruysch die in het bezit zijn van de UvA zocht Griffioen het corresponderende preparaat.

Vrouwspecifieke geneeskunde

Vereniging van Vrouwelijke Nederlandse artsen (vnVa)

In 1933 werd de vnVa opgericht en sindsdien behartigt zij de belangen van vrouwelijke artsen. Doel is dat alle vrouwelijke artsen hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen en inzetten zodat zij de functie in de gezondheidszorg kunnen innemen die bij hen past. Ook zet de vereniging zich in voor het inweven van seksespecifieke geneeskunde in opleiding en praktijk. Bekende (ere-)leden zijn prof. dr. Els Borst-Eilers , zij was van 1994-2002 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Rosalie Wijnberg en cardio-feministe emerites hoogleraar dr. Angela Maas.

Van 1982-1996 was Griffioen achtereenvolgens: bestuurslid en voorzitster van de afdeling Amsterdam e.o., voorzitster van de VNVA (1990-1996), voorzitster van de congrescommissie voor het Medical Women International Association - een wereldcongres in Den Haag (1990-1995) en van 1996-1999: voorzitter begeleidingscommissie van het boek: De dokter, dat ben ik, de geschiedenis van 65 jaar VNVA, uitgegeven door de Walburg Pers.

Vrouwenstudies en seksespecifieke geneeskunde

Vanaf 1999 hanteert Griffioen de voorzittershamer bij de Commissie seksespecifieke geneeskunde van de vnVa. De vereniging richt een bijzondere leerstoel Vrouwenstudies Geneeskunde op in Nijmegen. De leeropdracht: ‘Sekseverschillen in ziekte en gezondheid’. De vnVa zelf financierde de eerste zeven jaar het honorarium van Professor Dr. Antoinette (Toine) L. M. Lagro-Janssen. Hoogleraar Lagro bekleedde de leerstoel tot 2013. Zij onderzocht gender in medisch onderwijs en professionele ontwikkeling, vrouwspecifieke aandoeningen zoals bekkenbodemdisfunctie en innoveert de behandeling van de gevolgen van seksueel en familiaal geweld.

Van 1999 tot 2004 was ze lid van het bestuur van het Doctor Catharine van Tussenbroekfonds (CVT-fonds).

Maatschappelijke functies

Naast haar betaalde werk was zij onbezoldigd voorzitter van het Bewonersplatform Zuidas, de Huurdersvereniging flats Europaboulevard (zie vastgoedfraude hieronder) en de Werkgroep ouderenvriendelijk Buitenveldert. Ook gaf zij van 1998 tot en met 2004 les geneeskunde aan kinderen van 10 tot 15 jaar uit sociaal-economisch achtergestelde wijken en milieus op de IMC weekendschool, opgericht door Heleen Terwijn. Voor haar werk als voorzitter van het Bewonersplatform Zuidas (van 2006 tot 2023) ontving ze op 23 juli 2023 uit handen van Flora Breemer, lid van het dagelijks bestuur van stadsdeel Amsterdam Zuid, de Andreaspenning.

Vastgoedfraude

De vastgoedfraude is ook bekend als De Zaak Klimop. Als voorzitter en woordvoerster van de Huurdersvereniging flats Europaboulevard schreef Griffioen de toenmalige eigenaar van de woningen, het Philips Pensioenfonds, dat zij vaststelde dat de verkoop van de gebouwen via verschillende transacties was verlopen. De flats waren op 1 februari 2006 verkocht. NRC Handelsblad interviewde Griffioen en kopte op 17 november 2007 "Vier verschillende huisbazen op één dag" Fraude werd onderzocht. De verdachten werden op 13 november 2007 in hechtenis genomen. Griffioen werd over haar rol geïnterviewd door EenVandaag en schreef een column over de zaak voor Het Financieele Dagblad. Tijdens de tv-uitzending over de rechtszaak werd Griffioen 'een heldin' genoemd.

Bibliografie

Vrouwengeschiedenis in de geneeskunde

1. Griffioen, FMM en van den Vathorst, S: Bejaarde moeders; angst voor eindigheid bepaalt geneeskundig handelen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde  1994, nr. 138: 1247. Commentaar op Ned. Tijdschr. Geneeskd. 1994, nr.138: 799-801
2. Griffioen, FMM: Het is noodzakelijk dat de vrouwelijke artsen zich aaneensluiten: Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen, 1933-1998. Ned.Tijdschr. Geneeskd 1999, nr. 143: 1161-1166
3. Griffioen, FMM: De VNVA kan nog niet met pensioen. Praktijkmanagement, 1999, 15: 91-94
4. Griffioen, FMM en W de Boer: Man en vrouw anders: bouw en functie. Sportcahiers, 1974, 8, 20-27, ’s Hertogenbosch

Medisch onderwijs

1. LN Bouman, FMM Griffioen: Practica in de basisvakken. Workshop NVMO-congres 1995.
2. FMM Griffioen, SA Danner, NC Schepel, Th.J. ten Cate: Curriculum UvA en Raamplan ’94. Poster op NVMO-congres 1995.
3. FMM Griffioen, J Drukker, M Godschalk, B Hillen , PVJM Hoogland: Studiemateriaal discipline anatomie/embryologie. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 2000; 19(3):106-109.
4. J Drukker, FMM Griffioen, M Godschalk, PVJM Hoogland: General Plan Anatomy: Objectives of the Teaching of Anatomy/Embryology in Medical Curricula in the Netherlands: European Journal of Morphology 1999, vol.37, no.4-5, 288-325.
5. WK Posthumus, JD Donnison-Speijer, MCM Ehren, FMM Griffioen: Het raamplan ’94 en Medical Subject Headiungs( MeSH): bouwstenen voor een curriculum database?  Bijdrage aan NVMO-congres 2000.
6. RL Hulsman, AM Hoos, JCJM de Haes, JD Donnison-Speijer, FMM Griffioen: Het meten van sociale vaardigheden per computer voor de decentrale selectie van geneeskunde studenten. Bijdrage aan NVMO-congres 2001.
7. J van der Ende, RLHulsman, I Mourer, JH Boonman, FMM Griffioen: Het lot in eigen hand? Een evaluatie van de decentrale selectie van geneeskunde studenten in het AMC. Bijdrage aan NVMO-congres 2003.
8. J van der Ende, RL Hulsman, I Mourer, JH Boonman, FMM Griffioen: Selection of students in the admission to the AMC Medical School. Evaluation of the effects on motivation and academic achievement.  Bijdrage aan AMEE-congres 2004.
9. R.L.Hulsman, J. van der Ende, I.Mourer, J.H.Boonman, F.M.M. Griffioen: In zulke waters vangt men zulke visschen. Een evaluatie van de decentrale selectie van geneeskunde studenten in het AMC-UvA. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 2005; 24 (3): 125-137.

Internationale publicaties

1. de Haas, WHD, W de Boer, FMM Griffioen: Metaphyseal Dysostosis. J. Bone Joint Surg. 1969, 51B: 290-299
2. de Haas, WH de, de Boer W de, Griffioen, F , Oosten-Elst, P: Rheumatoid arthritis, typus robustus. Ann. Rheum. Dis. 1973, 32: 91-92.
3. de Haas, WHD, W de Boer, FMM Griffioen, P Oosten-Elst: Rheumatoid arthritis of the robust reaction type. Ann. Rheum. Dis. 1974, 33: 81-85
4. Lankhorst, GJ, RJ v.d.Stadt, JK v.d. Korst, E Hinlopen-Bonrath, R Nonneman, FMM Griffioen, W de Boer: Disease evaluation and patient assessment in rheumatoid arthritis. Proc. V.I.S.R.A. Symp. TEW Feltkamp and JK v.d. Korst (eds.) Stafleu, Alphen aan de Rijn, 1979, 207-212
5. Lankhorst, GJ, RJv.d.Stadt, JK v.d.Korst, E Hinlopen-Bonrath, FMM Griffioen, W de Boer: Relationship of isometric knee extension torque and functional variables in osteoarthrosis of the knee. Scand. J. Rehab. Med. 1982, 14: 7-10
6. Griffioen, FMM, W de Boer and J Oosting: Correlations between measurements in preschool children living on a former island. Growth, 1984, 48: 93-100
7. Griffioen, FMM and JH Smit-Vis: The skull- mould or cast? Acta Morphol.Neerl.-Scand. 1985, 23: 325-335
8. Smit-Vis, JH and FMM Griffioen: Growth control of neurocranial height of the rat skull. Anat. Anz. Jena, 1987, 163: 401-406
9. Griffioen, FMM, JH Smit-Vis, P Brugman, IJM de Groot and WGE Sinnige: Regeneration in surgically produced cleft palate in rabbits. A microscopical study. Acta Morphol.Neerl.-Scand. 1987, 25: 215-225
10.  Hollak, CE, WJ Hoogendijk, FMM Griffioen and J Oosting: Anthropometric study of Dominican preschool children. J. Trop. Pediat. 1988, 34: 42-48
11. Griffioen, Francisca MM, Johanna H Smit-Vis and Nicolaas AM Urbanus: Facial growth in the rabbit after autologous grafting in unilateral clefts. Cleft Palate J., 1988, 25: 226-234
12. Hoogendijk, WJG, CEM Hollak, FMM Griffioen, J Oosting and AAM Hart: Application of methods used in survival analysis to growth and nutritional studies. Growth, Development & Aging, 1988, 52: 161-167
13. PH Wiersma, FMM Griffioen: Variations of three lateral ligaments of the ankle. A descriptive anatomical study. The Foot, 1992, 2: 218-224
14. Tiel-van Buul, MMC, van Beek, EJR, Dijkstra, PF, Bakker, AJ, Griffioen, FMM, Broekhuizen, TH: Radiography of the carpal scaphoid: experimental evaluation of the “carpal box”and first clinical results. Invest.Radiol. 1992,27: 954-959
15. Roolker, W, Tiel -van Buul, MM, Ritt, MJ, Verbeeten B Jr, Griffioen FM, Broekhuizen AH: Experimental evaluation of scaphoid X-series, carpal box radiographs, planar tomography, computed tomography, and magnetic resonance imaging in the diagnosis of scaphoid fracture. J. of Trauma-Injury Ingection & Critical Care, 1997, 42: 247-253
16. Leonie AE Woerdeman, Bryan J Chaplin, Francisca MM Griffioen and Kurt E Bos: Sensate osteocutaneous fibula flap: anatomic study of the innervation pattern of the skin flap. Head & Neck, 1998, 20: 310-314

Onderscheidingen

Griffioen werd in 2000 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau

Griffioen werd in 2000 benoemd tot officier in de Orde van Oranje Nassau, uitgereikt door minister Loek Hermans bij de opening van het Academisch Jaar.

Zij kreeg verder de volgende onderscheidingen:

• 1997: erelid van de Medische Faculteit der Amsterdamsche Studenten (MFAS)
• 2003: erelid van het Genootschap ter bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde
• 2004: erelid van de Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen
• onderwijsprijs voor de afdeling Anatomie en Embryologie van de MFAS voor het kleinschalig onderwijs studiejaar 2003-2004
• 2019: Honorary member of the MWIA (Medical Women's International Association)
• 2021: Als lid van de Werkgroep Ouderenvriendelijk Buitenveldert de Zonnehuispenning 2021
• 2023: Andreaspenning van de Gemeente Amsterdam

Interviews

• De bezieling van dr. Cisca Griffioen VAWO -visie, november 2000, nr 3 pag. 5.
• Gelauwerd met lintjes, Status, 14, pag. 17, september 2000.
• Schaden vrouwelijke artsen het aanzien van het beroep? Furore, juli/augustus 1991, pag. 48-49.
• Francisca Griffioen van de VNVA ziet verbetering in positie vrouwelijke artsen, De papieren visite, nr.87, 1993 pag. 27-28.
• Mevrouw de dokter, Geke van der Wal, Elle, augustus 1993, pag. 60- 63.
• VNVA komt al 60 jaar op voor belangen vrouwelijke artsen, Topic, september 1993, pag 8 en 18.
• De VNVA, Cisca Griffioen, Arts en Fiets, jaargang 11, nr. 5, 1994, pag 13-17.
• Hoge hakken, echte benen, Elle, juli 1995, pag. 24-27.
• De emancipatie voorbij? De positie van de vrouwelijke arts in de geneeskunde, Verband, januari 1997, pag. 7-9.
• Mislukte expeditie naar Duivelseiland. Terug in eigen grond, AMC magazine april 2003, pag 8-10 (Schokland).
• Onderwijstijger in mantelpak, Status december 2004, pag 9-10.
• Zuidas mag niet luguber blijven, Astrid Melger, Het Parool, 28 dec 2007, pag. 17
• Bewoners zijn niet gek, Menno van der Bos, De Weekkrant.nl, 18 mei 2010.
• Kaalslag Zuidas gedwarsboomd, Koen Nederhof, de weekkrant, Amsterdam Zuid, 27 juli 2010, pag. 4.
• Zuidas: Ze gaan straks ondergronds verder bouwen, Albert Bronk, De Weekkrant Amsterdam, 12 okt. 2010.
• Gemengde complexen zijn het ergste wat er is, Mark Ubbink, Huurpeil 4, 2017, pag. 23.
• Duurzaam door Buitenveldert, een app met spelelementen moet oudere inwoners van de Amsterdamse wijk Buitenveldert stimuleren duurzame vervoerskeuzen te maken. Elja Looijestijn, VPROgids, 2018, juni, pag. 18 -20
• Weekblad van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) Register, 61e jaargang 2006 alfabetisch zakenregister
• Album Academicum hoogleraren en gepromoveerden van 1632 tot heden, Universiteit van Amsterdam
• De Nieuwe Blokkers 2023, documentaire van filmmaakster Petra van Lint en oud-huisarts Guido Frankfurther bij 40 jaar Amsterdams UMC - locatie AMC.
• Gezonderwijs in Nederland en Vlaanderen, 2013, Bohn Stafleu van Loghum, Veertig jaar Nederlandse vereniging voor medisch onderwijs
• Meer vrouwelijke UvA-hoogleraren, ook op Wikipedia Wolthekker, Dirk. Folia, 2017.
• Mannen in Nood, 2006, Dr. Cisca Griffioen in: Medisch Contact
• Onderzoekers in de prijzen, 2021, Naomi van Esschoten in: Medisch Contact
• Interview VAMP, 2023, Cisca Griffioen in: vnVa
• Cisca Griffioen – Onderwijs is de ruggengraat van emancipatie, 2022, Veerle Corstens, in: amsterdam.nl, podcast

Vastgoedfraude / De Zaak Klimop

• NRC Handelsblad, Vier verschillende huisbazen op één dag, Hans Moll en Philip de Witt Wijnen, 17 november 2007, pag. 23.
• Financieel Dagblad, 10 mei 2011: Imago van Zonnekoning naar de Maan
• Fraude met vastgoed, zo ging dat dus, Tom Kreling, 26 januari 2012, pag. 27, NRC Handelsblad.
• De Vastgoedfraude, Vasco van der Boon en Gerben van der Marel, Nieuwe Amsterdamse Uitgevers, 2009 ISBN 978 90 468 0646 3, blz, 271.
• Een Vandaag (NPO), regiezitting, 27 januari 2012.
• Een Vandaag (NPO), tijdens vonnis rechtbank in Haarlem, 30 juni 2020.

Bronnen, noten en/of referenties