Wikipedia:Inclusionisme/Brongebruik

Inclusionisme
Deelonderwerpen
Inclusionisme Brongebruik Relevantie Samenwerking Gebruikersbox Alternatieven voor inclusionisme: Het Inclusionistenlied Encyclopedisme

De onderstaande tekst is een voorstel dat momenteel geen deel uitmaakt van de regels en richtlijnen op de Nederlandstalige Wikipedia. Raadpleeg de overlegpagina voor discussie over dit voorstel.

Deze pagina maakt onderdeel uit van het inclusionisme, het streven naar een vrije encyclopedie waarin meer onderwerpen ruimte krijgen dan in een traditionele encyclopedie.

Een probleem dat bij het schrijven van artikelen wordt ervaren is het brongebruik. In 2019 worden artikelen regelmatig genomineerd voor verwijdering, omdat het brongebruik niet voldoende zou zijn.

Volgens de tweede zuil van de vijf zuilen van Wikipedia streven we naar "nauwkeurigheid, waarbij de inhoud verifieerbaar is in gezaghebbende publicaties, met bronvermelding waar dat nuttig is, vooral bij controversiële onderwerpen."

Daarnaast wordt vaak gesteld in discussies bij Wikipedia, dat een bron ook onafhankelijk moet zijn.

Hieronder wordt aangegeven hoe hiermee wordt omgegaan.

Aanpak

Verplichting bronnen te vermelden

Volgens de tweede zuil is bronvermelding niet verplicht. Bronvermelding moet nuttig zijn voor de verifieerbaarheid. Dit wordt als volgt geïnterpreteerd:

• Voor feiten in het artikel die voor elke expert op dat gebied volkomen vanzelfsprekend zijn, is bronvermelding niet nuttig en kan bronvermelding achterwege blijven.
• Voor feiten die voor collega-experts minder vanzelfsprekend zijn, is bronvermelding nuttig en verdient het de voorkeur een of meer bronnen te vermelden.
• Bij controversiële onderwerpen worden verschillende bronnen opgenomen, zodat alle standpunten worden onderbouwd.

Voorbeelden waarbij bronvermelding niet nodig is:

• Het feit water kookt bij de standaardatmosfeer bij 100 graden Celsius behoeft geen bron. Iedereen met een zekere opleiding weet dit.
• Het feit de referentiedruk voor geluid in lucht bedraagt 2x10-5 Pa behoeft geen bron. Iedere geluidsexpert kent dit feit. Het staat in elk leerboek.
• Het feit: een figuurnaad zorgt voor de vorm in een kledingstuk. behoeft geen bron. Iedere coupeuse weet dit, want het is het essentiële doel van een figuurnaad.

Welke bronnen zijn gezaghebbend

Volgens de tweede zuil dient gebruik gemaakt te worden van bronnen in gezaghebbende publicaties.

Dit wordt voor het inclusionisme als volgt geïnterpreteerd:

• Bronnen zijn gezaghebbend als ze geschreven zijn door een expert, of door iemand die de feiten direct zelf heeft waargenomen en deze objectief beschrijft.
• Er zijn geen publicaties die gezaghebbend zijn op elk gebied. Een weekendbijlage van een krant kan gezaghebbend zijn voor het beschrijven van bepaalde kooktechnieken, maar kan volledig de plank mis slaan als het over relaties tussen bepaalde personen gaat.

De schrijver van het artikel moet de bron dus zelf beoordelen op gezaghebbendheid.

Voorbeelden:

• De zogeheten "vrouwenbladen" kunnen gezaghebbende bronnen zijn voor artikelen op het gebied van handwerken
• Een blog van een kok kan een gezaghebbende bron zijn voor artikelen over kooktechnieken
• Een user-generated encyclopedie over film kan gezaghebbend zijn voor artikelen over films
• Een commerciële website van een uitgeverij kan een gezaghebbende bron zijn voor schrijvers en hun boeken

Wanneer is een bron onafhankelijk

Literatuur wordt meestal geschreven door mensen die zijn geïnteresseerd in een onderwerp. Bronnen zijn daarom maar zelden onafhankelijk. Medisch onderzoek wordt bijvoorbeeld vaak gesponsord door grote firma's, en is daarom niet geheel onafhankelijk. Toch kan medisch onderzoek bruikbaar zijn.

Het is daarom niet sluitend te definiëren wanneer een bron werkelijk onafhankelijk is. Dat is in geval van sponsoring ook vaak niet zichtbaar.

Van belang is dat de schrijver van een artikel de informatie die hij/zij wil gebruikt beoordeelt op objectiviteit. In elk geval zijn de volgende bronnen niet onafhankelijk:

• Websites, LinkedIN profielen, Facebookpagina's van individuen, voor zover zij over zichzelf schrijven. Niettemin kan de informatie vaak gebruikt worden, mits het kale feiten bevat (zoals gegevens over geboortedatum, opleiding, publicaties etc.). Indien mogelijk is controle zeer wenselijk voordat de info gebruikt wordt, sommige mensen spreken onwaarheden over zich zelf, maken zich jonger, beter opgeleid etc.
• Websites van commerciële ondernemingen als zij over hun eigen producten schrijven. Maar ook hier geldt dat de feitelijke informatie veelal wel bruikbaar zal zijn, bijvoorbeeld de afmetingen van producten, of de ingrediënten van een levensmiddel.

Over het algemeen wel bruikbaar zijn:

• Websites van omroepen over hun eigen programma's
• Websites van westerse overheden over hun werkzaamheden en organisatie.